Ze swej strony chciałbym dodać, że mogą być również piękne związki partnerskie ludzi w podeszłym wieku, w których sprawy erotyczne zeszły na dalszy, często bardzo odległy plan, a na ich miejsce partnerzy wprowadzili zupełnie nowe treści w swym życiu i wzajemnych kontaktach, a więc układy w których „panika zamykających się drzwi” ustąpiła perspektywie otwarcia się [...]
„Zaburzenia seksualne w tym wieku przeżywane są odmiennie. U większości kobiet obserwuje się pogodzenie z losem oraz lęk, że partner zacznie interesować się innymi kobietami, na co zresztą patrzy się przez palce. Natomiast u mężczyzn niepokój jest większy i zaburzenia są przezywane jako »kończenie się« w roli partnera seksualnego” (Lew-Starowicz, 1984), i wrcszcic związki ochraniające o charakterze [...]
Można ją porównać do układu sadomasochistycz- nego — jest im źle, a zarazem dobrze ze sobą” (Lew Starowicz, 1984), związki z dysharmonią seksualną, w których różnica wieku, stan zdrowia, genetyczne uwarunkowania temperamentów, sprawiają, że dopiero w jesieni życia pojawiają się problemy bądz trudności seksualne. „Frustracja seksualna jest głęboko przezywana i wzbudza poczucie zagrożenia, zazdrość, agresywność lub [...]
Małżonek — „narzędzie słodkiej zemsty”, często nie jest świadomy swojej roli w układzie partnerskim, a gdy ją odkrywa, jest już za późno, by się wycofać z tegoż układu i pozostaje jedyne racjonalne (ze względu na dzieci i zobowiązania rodzinne) rozwiązanie, przyzwyczaić się i pogodzić z losem; związki walczące, w których nie zostały rozwiązane problemy władzy”, [...]
Zdarza się, iż wypadki życiowe (wdowieństwo) umożliwiają start w nowym związku, który jest oceniany jako bardziej udany i bywa, iż jesień życia jest zarazem renesansem, a niekiedy źródłem zupełnie nowej fascynacji, prawdziwej miłości, zauroczenia, szczęścia, a nawet nie znanych dotąd doznań seksualnych” (Lew-Starowicz, 1984). W takim związku wyolbrzymia się znaczenie negatywnych stron własnego układu partnerskiego [...]
Przy takim wzajemnym uczuciu i życzliwości nie dochodzi do znudzenia, nie zanika wzajemne podobanie się sobie, nawet mimo przybywających zmarszczek” (Wójcik, „Chrześcijanin w Świecie” 1967, nr 4); związki z przyzwyczajenia, pogodzone ze sobą, w których partnerzy „pogodzeni z losem”, oceniając przeszłość i charakter łączących ich więzi uważają, że nie był to wybór optymalny, ale cóż można [...]
Są dla siebie niezbędni, stale potrzebują swej obecności, stworzyli styl codziennego życia, w którym dobrze się czują i harmonijnie współdziałają. Wiedzą, że w sytuacjach trudnych zawsze mogą liczyć na partnera. Pytani o tajemnicę powodzenia ich związku najczęściej odpowiadają, że podstawą trwałości jest więź uczuciowa, dobroć, zwyczajna wzajemna życzliwość, poczucie humoru, tolerancja, dopasowanie upodobań i stylu [...]
Na zakończenie warto omówić jeszcze najważniejsze odmiany srebrnej miłości w jesieni życia, czyli podstawowe typy związków emocjonalnych partnerów w starszym wieku. Zbigniew Lew-Starowicz (1984, 1988), na podstawie własnych doświadczeń terapeutycznych w zakresie leczenia zaburzeń seksualnych i nadsyłanej korespondencji, wyróżnił pięć następujących odmian związków partnerskich w jesieni życia: związki udane, w których partnerzy pomyślnie przeszli przez wszystkie [...]
Być może nigdy nie przywiązywali dużej uwagi do życia seksualnego bądź też z upływem lat osłabło ich zainteresowanie tą właśnie sferą i kontakty seksualne przestały dla nich odgrywać istotną rolę we wzajemnych relacjach, jednakże miłość nie wygasła, tylko uczucie to zostało przeniesione w inny obszar — słów, spojrzeń, uśmiechu, pięknej przyjacielskiej atmosfery, sympatii czy opieki. [...]
Zbliżony jest pogląd Marii Szyszkowskiej („Zycie Warszawy 1994, nr 98), która sądzi, że „społeczeństwo nie zezwala na to, żeby miłość, zwłaszcza erotyczna, odgrywała ważną rolę w podeszłym wieku. Tymczasem to uczucie jest ratunkiem dla ludzi, mających poczucie obcości pomiędzy najbliższymi, w rodzinie. Często ich dzieci zepchnęły ich do pozycji służących… I nagle okazuje się, że mają [...]